Το σύστημα σήμανσης με ονομασία ‘έξυπνες επιλογές’ έρχεται να αλλάξει το τοπίο της διατροφικής σήμανσης.
Οι προδιαγραφές ενός τροφίμου για να φέρει το σήμα των έξυπνων επιλογών είναι συγκεκριμένες: αφενός δεν πρέπει να περιέχει πολλά συστατικά τα οποία να βρίσκονται υπό περιορισμό (όπως συνολικά λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά, τρανς λιπαρά, χοληστερόλη, προστιθέμενα σάκχαρα και νάτριο), αφετέρου πρέπει να περιέχει συστατικά όπως το ασβέστιο, το κάλιο, οι φυτικές ίνες, το μαγνήσιο, η βιταμίνη Α, η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε ή τρόφιμα από ομάδες τροφίμων όπως φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά πλήρη ή ελεύθερα λίπους και δημητριακά ολικής άλεσης. Οι ετικέτες των έξυπνων επιλογών θα ενημερώνουν για τις θερμίδες ανά μερίδα προϊόντος και για τον αριθμό των μερίδων ανά συσκευασία προϊόντος.
Η ουσία των νέων ετικετών είναι η διευκόλυνση του κοινού στη σύγκριση και την επιλογή ανάμεσα στα διάφορα επεξεργασμένα προϊόντα. Αξίζει να αναφερθεί πως το συγκεκριμένο εγχείρημα είναι προαιρετικό και λαμβάνουν μέρος μόνο όσες εταιρείες τροφίμων το επιθυμούν. Στο εξωτερικό έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον αρκετές μεγάλες βιομηχανίες.
Φυσικά, η πλειοψηφία του κόσμου δεν θα θεωρούσε ποτέ ως υγιεινή επιλογή τα μπαλάκια σοκολάτας, αλλά σύμφωνα με αυτόν τον τρόπο σήμανσης τα δεδομένα παρουσιάζονται διαφορετικά. Το πράσινο σηματάκι των ‘έξυπνων επιλογών’ σηματοδοτεί μια πιο υγιεινή επιλογή ακόμα και για τρόφιμα, που παρά το γεγονός πως προσφέρουν χαμηλή περιεκτικότητα λιπαρών και θερμίδων, κατά τα άλλα δεν έχουν καμία απολύτως διατροφική αξία και επιπρόσθετα περιέχουν 3 τύπους σακχάρων.
Οι βιομηχανίες τροφίμων πλήρωσαν για την οργάνωση των συνομιλιών ανάμεσα σε υπεύθυνους εταιρειών, ακαδημαϊκούς, εκπροσώπους του κράτους και νομικούς σύμβουλους σε θέματα υγείας. Οι εταιρείες τροφίμων επίσης χρηματοδοτούν το πρόγραμμα σε ετήσια βάση με τη μορφή των δωρεών.
Ήδη έχουν εγκριθεί 800 προϊόντα για να συμμετάσχουν στο σύστημα σήμανσης. Η αίτηση για τη συμμετοχή ενός προϊόντος εξετάζεται από την Αμερικανική Εταιρεία Διατροφής και από ένα μη κερδοσκοπικό οργανισμό δημόσια υγείας. Εντύπωση βέβαια προκαλεί πως στην εξέταση των προϊόντων δεν συμμετέχει ο Αμερικανικός Σύλλογος Διαιτολόγων.
Το πρόγραμμα αυτού του είδους της σήμανσης τέθηκε σε εφαρμογή στο εξωτερικό τον Αύγουστο και έχει δεχθεί σοβαρές επικρίσεις από επαγγελματίες υγείας και διαιτολόγους. Η κριτική επικεντρώνει κυρίως στο γεγονός πως με βάση το σύστημα αυτό προκρίνονται ως υγιεινές επιλογές ορισμένα ‘κενά’, με τη διατροφική έννοια, τρόφιμα.
Εντύπωση επίσης προκαλεί το γεγονός πως με επιστολή του ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ εξέφρασε τις ανησυχίες του για παραπλανητικούς ισχυρισμούς από μέρους του προγράμματος.
Οι εταιρείες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα ισχυρίζονται πως δεν τίθεται θέμα σύγκρουσης συμφερόντων παρόλο που αυτές οι ίδιες χρηματοδότησαν το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Όμως όταν το κοινό-στόχος του προγράμματος είναι εκείνοι που έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε λουκουμά και δημητριακά με προστιθέμενα σάκχαρα τότε η ουσία του εγχειρήματος δεν είναι ευδιάκριτη.
Ένα άτομο με καρδιαγγειακή νόσο σίγουρα θα κάνει καλύτερη επιλογή με οτιδήποτε υγιεινότερο του λουκουμά για πρωινό. Τελικά από τη μια πλευρά η νέα νεύρωση της δυτικής κοινωνίας είναι η ορθορεξία και από την άλλη η ίδια κοινωνία επιθυμεί να βοηθήσει στην καλύτερη επίτευξη αυτού του στόχου. Πώς θα πραγματοποιηθεί άραγε και ποια θα είναι η αντίδραση σε ένα τέτοιο σύστημα αν κάποτε φτάσει στην ελληνική κοινωνία; Άραγε ένα αναψυκτικό με γεύση φρούτου θα φέρει το πράσινο καρτελάκι της έξυπνης επιλογής σε σχέση με ένα τυποποιημένο αναψυκτικό χωρίς χυμό φρούτου;
Ίσως θα ταν καλύτερη η κατεύθυνση που σκέφτονται να δώσουν άλλοι Ευρωπαϊκοί λαοί στη σήμανση των τροφίμων. Η Υπηρεσία Τροφίμων της Σουηδίας προτείνει να αναγράφονται στις ετικέτες των προϊόντων, μαζί με τη θρεπτική τους αξία, και το πόσο επιβαρύνουν το περιβάλλον. Οι Σουηδοί καταναλωτές καλούνται με αυτόν τον τρόπο να μάθουν να συνδυάζουν το πώς θα τρέφονται υγιεινά χωρίς να φθείρουν το περιβάλλον.
